Kích thích thần kinh điện xuyên da (TENS) là một liệu pháp giảm đau không xâm lấn sử dụng dòng điện điện áp thấp để kích thích các dây thần kinh qua da. Phương pháp này thường được sử dụng trong vật lý trị liệu, phục hồi chức năng và quản lý đau cho các tình trạng như đau mãn tính, đau sau phẫu thuật và co thắt cơ.
Cơ chế hoạt động:
Cơ chế đằng sau TENS chủ yếu dựa trên lý thuyết kiểm soát cổng của cơn đau và giải phóng opioid nội sinh:
- Lý thuyết kiểm soát cổng của cơn đau:
Được Melzack và Wall đề xuất vào năm 1965, lý thuyết này cho rằng nhận thức về cơn đau được điều chỉnh ở tủy sống. Khi TENS truyền xung điện, nó kích thích các sợi A-beta đường kính lớn ở da và các mô bên dưới. Những sợi này có thể ức chế sự truyền tín hiệu đau do các sợi A-delta và C nhỏ hơn dẫn truyền. Về cơ bản, việc kích thích các sợi A-beta “đóng cánh cổng” dẫn truyền tín hiệu đau, làm giảm nhận thức về cơn đau. Điều này có thể được hình dung như một sự cạnh tranh giữa tín hiệu cảm giác (từ TENS) và tín hiệu đau.
- Giải phóng opioid nội sinh:
TENS đã được chứng minh là thúc đẩy giải phóng endorphin và các opioid nội sinh khác trong hệ thần kinh trung ương. Các chất giảm đau tự nhiên này liên kết với các thụ thể opioid, giúp giảm đau hiệu quả hơn và tăng cường cảm giác dễ chịu.
- Thư giãn cơ:
Ngoài việc giảm đau, TENS còn giúp thư giãn cơ. Các xung điện có thể làm giảm căng cơ và co thắt cơ, rất hữu ích trong việc kiểm soát các tình trạng như đau xơ cơ và hội chứng đau cơ.
Các loại TENS
- TENS thông thường:Phát ra các xung tần số cao (80-100 Hz) với cường độ thấp. Chế độ này chủ yếu hoạt động dựa trên lý thuyết điều khiển cổng và mang lại hiệu quả giảm đau tức thì.
- TENS giống châm cứu (AL-TENS):Sử dụng kích thích tần số thấp (1-4 Hz) và cường độ cao hơn. Chế độ này nhằm mục đích kích thích giải phóng endorphin và thường được sử dụng để giảm đau lâu dài.
- Chế độ Burst TENS:Kết hợp các yếu tố của cả TENS thông thường và TENS châm cứu, truyền xung theo từng đợt. Phương pháp này có thể tăng cường giảm đau và mang lại sự thoải mái.
- TENS ngắn và mạnh:Sử dụng cường độ cao và tần suất cao trong thời gian ngắn, thường được dùng để giảm đau cấp tính trong các thủ thuật.
Ứng dụng
TENS được sử dụng trong nhiều bối cảnh lâm sàng khác nhau, bao gồm:
- Quản lý cơn đau mãn tính: Các tình trạng như viêm khớp, đau lưng dưới và đau thần kinh.
- Giảm đau sau phẫu thuật: Hỗ trợ giảm sự phụ thuộc vào thuốc opioid.
- Quản lý cơn đau chuyển dạ: Được sử dụng trong một số trường hợp để giảm bớt sự khó chịu trong quá trình sinh nở.
- Phục hồi chức năng: Thúc đẩy quá trình phục hồi bằng cách giảm đau và thúc đẩy thư giãn cơ trong quá trình vật lý trị liệu.
An toàn và cân nhắc
TENS thường được coi là an toàn khi sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, có một số chống chỉ định, bao gồm:
- Không khuyến cáo sử dụng trên vùng bị suy giảm cảm giác, vết thương hở hoặc một số thiết bị y tế (ví dụ: máy tạo nhịp tim).
- Cần thận trọng đối với những người có tình trạng bệnh lý cụ thể như động kinh hoặc bệnh tim.
Phần kết luận
TENS là một phương pháp đa năng và hiệu quả để kiểm soát cơn đau, sử dụng kích thích điện để thay đổi nhận thức về cơn đau thông qua cả cơ chế ngoại vi và trung ương. Tính chất không xâm lấn và độ an toàn tương đối của TENS khiến nó trở thành một công cụ hữu ích trong cả điều trị lâm sàng và tại nhà cho những bệnh nhân đang tìm kiếm sự giảm đau do các tình trạng đau khác nhau. Như với bất kỳ phương pháp điều trị nào, phản ứng của mỗi cá nhân có thể khác nhau, và nên tham khảo ý kiến chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có kế hoạch điều trị cá nhân hóa.
Thời gian đăng: 08-10-2024
